بلاگ

کرونا و نفس کسب و کار ایران

یکی از خطرناک ترین مقصدهایی که ویروس کرونا بعد از ورود به بدن انتخاب می کند، ریه ها هستند. این امر سبب تنگی نفس و مشکلات حاد تنفسی خواهد شد. به نظر می رسد که کرونا تنها نفس انسان ها را تنگ نکرده است و شاهد تنگ شدن نفس برخی از کسب و کارها و سازمان ها نیز هستیم.احساس می شود که کرونا تاثیرات دیگری نیز بر محیط اطراف ما گذاشته است و برخی از کسب و کارهایمان به نفس نفس افتاده اند.

پس از گذشت چند ماه از شیوع گسترده ویروس کرونا در کشور چین، بلاخره این ویروس به ایران رسید. ویروسی که آمار فوتی اندک و نرخ شیوع و گسترش بالایی دارد. نکته جالب توجه این است که نرخ شیوع و آمار فوتی این ویروس در کشور ایران نسبت به سایر کشور ها بالاتر و شدید تر است. طبیعتا شیوع ویرویسی ناشناخته آن هم در این سطح سبب نگرانی های بسیاری شده است. تا جایی که وزارت بهداشت اعلام کرده است که شهروندان ایرانی تا حد امکان از منزل خارج نشده و بر نظافت و شست و شوی دست ها دقت ویژه داشته باشند و پیام های مهم بهداشتی متعددی که از رسانه ملی و اس ام اس های گسترده وزارت بهداشت به هم وطنان منتقل شده است. اما در این مقاله می خواهم از جنبه دیگری به کرونا نگاه کنم و آن اینکه این ویروس کوچک سبب به نفس افتادن برخی کسب و کارهای ایرانی آن هم در نزدیکی سال نو و عید نوروز شده است. بررسی ابعاد اقتصادی شیوع ویروس کرونا و اندیشدن اقدامات جایگزین می تواند جلو بحرانی دیگر را بگیرد. کرونا شاید در انسان ها سبب نرخ پایینی از مرگ و میر شود اما قطعا در فضای اقتصادی و کسب و کارها تاثیرات شدید تری را بر جای خواهد گذاشت. شاید نرخ مرگ و میر کرونا در فضای کسب و کار ایران بسیار شدیدتر و بالاتر از مرگ و میر انسانی باشد حتی شاید بسیار شدیدتر از مرگ و میر سازمانی در سایر کشورها باشد. علت اصلی این است که سازمان های ایرانی هنوز ساختارهای کامل و منسجمی برای دور کاری و یا استفاده از بستر اینترنت برای فروش و کار را فراهم نکرده اند. ابعاد اقتصادی کرونا بر کسب و کارها از چند منظر قابل تامل است.

منظر اول وضعیت اقتصاد جهانی است. کرونا سبب ریزش اکثر بورس های معروف جهان شده است به گونه ای که بعد از بحران مالی سال 2008 چنین ریزشی تا کنون تکرار نشده بود. طبیعتا این ریزش ها سطح درآمد را در کل دنیا کاهش خواهد داد. رئیس صندوق بین المللی پول در حاشیه نشست گروه 20 اعلام کرد که ویروس کرونا روند بهبود رشد جهانی را در معرض خطر قرار داده است. همچنین در ماه ژانویه کسری تجاری کشور اندونزی که بزرگترین اقتصاد آسیای جنوبی را در اختیار دارد به شدت افزایش پیدا کرد. سردرگمی و ابهام در فضای اقتصاد جهانی نشان از کاهش درآمدها و رشد اقتصاد جهانی در ماه های پیش رو دارد که این خود بر کشور های تولید کننده و شرکت های چند ملیتی اثر گذار است. طبیعتا این کاهش درآمدهای بین المللی بر کاهش درآمدهای کشور ایران در مبادلات با کشور چین نیز موثر می باشد.

یکی از صنایعی که در اثر توسعه کرونا خسارت شدیدی به آن وارد شده است و نفس هایش به شماره افتاده، صنعت گردشگری است. صنعت گردشگری در ایران در چهار محور گردشگری مذهبی، گردشگری درمانی، گردشگری تاریخی و گردشگری داخلی فعال است. با توسعه و گشترس ویروس کرونا هر چهار محور گردشگری کشور دچار لطمه جدی می شوند. هنگامی که از صنعت گردشگری صحبت می کنیم از آژانس های مسافرتی، هتل های و مراکز اقامتی، ایر لاین های هوایی، خطوط ریلی و حمل و نقل جاده در کنار رستوران ها، مراکز تفریحی و توریسی نیز سخن می گوییم. شدت این لطمه در شرایطی است که ما در آستانه عید نوروز و پیک سفر هستیم و طبیعتا کلیه این کسب و کارها با برنامه ریزی قبلی حجم بالایی از خرید ها و تدارکات را به منظور ارائه خدمت در این ایام داشته اند که بخشی از آن ها می تواند تاریخ انقضا داشته و ضرر جدی را به این کسب و کارها وارد آورد. در حال حاضر اکثر پروازهای هوایی از کشور های همسایه به ایران متوقف شده است و این در حالی است که اکثر کشور های همسایه مرز های خود را بر روی مسافران ایرانی بسته اند. وضعیت ایرلاین ها نیز بسیار دشوار شده است به ویژه آژانس هایی که بنا بر پیش بینی خود از عید نوروز خطوط هوایی را چارتر کرده اند، دچار ضرر و زیان جدی می شوند. در بررسی نرخ ها می توان شرایط شدید رقابتی را در قیمت گذاری مشاهده کرد.  بسیاری از گردشگران خارجی از کشور خارج شده اند و بسیاری از ایرلاین ها پرواز های خود به ایران را متوقف کرده اند. بسیاری از رستوران ها تعطیل شده اند و شرکت های بزرگ تهیه غذا و توزیع آن در سطح کشور نیز این موضوع را اعلام کرده اند.

صنعت دیگری که در این ایام به شدت دچار تلاطم شده است، صنعت خرده فروشی در کشور است. این صنعت که به عنوان آخرین حلقه ارتباط با مصرف کننده نهایی در زنجیره تامین قرار دارد و در حال آماده شدن برای تامین تقاضا انتهای سال بود اکنون با چندگانگی مواجهه شده است. خرده فروشانی که مایحتاج اولیه مردم از قبیل مرغ، گوشت، وسایل بهداشتی و نظافت را تامین می کردند با تقاضای چند برابر و خرید های مازاد بر نیاز مواجهه شده اند به گونه ای که قیمت این کالا ها به شدت افزایش پیدا کرده است و در بسیاری از مکان ها پیدا کردن ژل های بهداشتی و محصولات سلولزی و ضد عفونی نایاب و کمیاب شده است و از طرف دیگر خرده فروشانی که رسالت تامین سایر نیازها را بر عهده داشته اند با کاهش شدید تقاضا و انبار پر از کالا در شب سال نو مواجهه شده اند. تاثیرات اقتصای در صنعت خرده فروشی در ماه های اردیبهشت و خرداد بسیار نمایان خواهد شد زمانی که خرده فروشان و بازاریان موعد چک ها و تعهدات کالاها و خدمات شب عیدشان فرا رسد و در آن زمان است که به احتمال زیاد حجم بالایی از عدم وصول مطالبات را شاهد خواهیم بود. اما نکته قابل توجه این است که در هیمن شرایط سخت فروشگاه های اینترنتی مثل دیجی کالا با افزایش فروش قابل توجهی مواجهه شده اند. یکی از راهکارهای اثر بخش در این شرایط به ویژه برای خرده فروشان، توسعه همکاری با فروشگاه های بزرگ اینترنتی در کشور و فروش محصولات و کالاهای خود از این طریق و اطلاع رسانی این شیوه خرید در شبکه های مجازی و به مشتریان قبلی است.

صنعت دیگری که از ویروس کرونا به شدت لطمه خورده است، صنایع فرهنگی می باشند. سینما، تاتر، کنسرت، تجمعات عمومی، سمینارها، همایشات، مراسم عروسی، مراسم عزاداری، مساجد، نماز جمعه، مراسم فرهنگی، ترویجی دینی نمونه هایی هستند که به دستور وزارت بهداشت تا اطلاع ثانوی تعطیل می باشند و باز این امر زمانی اتفاق می افتد که در آستانه نوروز هستیم و دقیقا در پیک و اوج زمان درآمد زایی این صنعت قرار داریم.

از کرونا داریم صحبت می کنیم، کرونایی که شاید در انسان ها تنها دو درصد کشندگی داشته باشد اما به نظر می رسد که در کسب و کارها درصد کشندگی آن بسیار بالاتر است که به می توان از آن به نوعی کشندگی غیر مستقیم انسان ها نیز یاد کرد. در این ایام نزدیک نوروز که سازمان ها در تدارک تسویه حساب های انتها سال و محاسبات انتهای سال هستند، کرونا سبب شده است که خیلی از سازمان ها تعطیل شوند و خیلی ها به صورت شیفتی و با زمان کمتری فعالیت داشته باشند. کمی که به دقت بررسی کنیم می بینیم که این کرونا آثار اقتصادی شدیدی در کنار آثار پزشکی و خسارت های انسانی بر جا گذاشته و می گذارد. به گواه من بعد از اتمام کرونا و ریشه کن شدن آن آثار اقتصادی اش بر کسب وکارها در کنار تحریم های بین المللی و کاهش حجم فروش نفت در سال 99 نمایان خواهد شد.

البته یک نکته را فراموش نکنیم. همین کرونا کوچک که نفس بسیاری از کسب و کارها و سازمان ها را در این اواخر سال به شماره انداخته است برای برخی از کسب و کارها که تعداد آن ها زیاد هم نیست، موهبی ویژه بوده و سبب افزایش فروش و توسعه بازار چندین برابری آن ها شده است. فروشگاه های خرده فروشی مجازی مانند دیجی کالا، سایت های ارائه دهنده خدمات فیلم و سریال مانند فلیمو و نماوا و آیو…، بستر های مجازی ارائه دهنده خدمات جلسات آنلاین و برگزاری رویدادها و سمینارهای آنلاین مانند ایوند، ایسمینار …و از همه مهمترین اپراتورهای همراه اول و ایرانسل و رایتل و تالیا که به دلیل حضور مردم در منزل و استفاده بیشتر از حجم اینترنت با ارتقا فروش بسیار بالایی مواجهه شده اند از جمله کسب و کارهایی هستند که کرونا برای آن ها برکت بوده است. کرونا با تمامی مشکلاتی که برای ما ایجاد کرد به ما یک درس بزرگ آموخت و آن اینکه همواره می بایست برای چنین شرایطی در کسب و کار خود سناریو های جدی داشته باشیم و متناسب با آن اقدامات مشخصی را به منظور ادامه کسب و کار خود طرح ریزی کنیم و گرنه کروناها ما را غافل گیر خواهند کرد.